صنایعی که پساب پتروشیمی تولید می‌کنند، به‌طور عمده شامل واحدهای تولید مواد شیمیایی، پلاستیک‌ها، کودهای شیمیایی، و سایر محصولات صنعتی هستند که در فرآیندهای مختلف پتروشیمی تولید می‌شوند. این صنایع معمولاً پساب‌های آلوده به ترکیبات شیمیایی مختلف، مواد آلی، فلزات سنگین و مواد خطرناک تولید می‌کنند که نیاز به تصفیه دارند تا اثرات زیست‌محیطی آن‌ها به حداقل برسد.
صنایعی که پساب پتروشیمی تولید می‌کنند عبارتند از:
- صنعت تولید اتیلن و پروپیلن
- این صنایع برای تولید محصولات مختلفی مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن از گازهای طبیعی یا نفت خام استفاده می‌کنند. در این فرآیندها پساب‌هایی با ترکیبات آلی پیچیده و مواد سمی تولید می‌شود.
- صنعت تولید بنزین و بنزن
- بنزین و بنزن به‌عنوان هیدروکربن‌های آروماتیک تولید می‌شوند و در فرآیندهای پالایش نفت و پتروشیمی پساب‌هایی حاوی هیدروکربن‌ها و ترکیبات آلی سمی تولید می‌شود.
- صنعت تولید پلاستیک
- تولید پلاستیک‌ها، به‌ویژه پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌استایرن و PVC، مقادیر زیادی پساب پتروشیمی با ترکیبات شیمیایی مختلف (مانند رنگ‌ها، مواد افزودنی، حلال‌ها و مونومرهای باقی‌مانده) ایجاد می‌کند.
- صنعت تولید کودهای شیمیایی
- در واحدهای تولید کودهای شیمیایی مانند کودهای نیتروژنی، فسفاته و پتاسه، پساب‌هایی با ترکیبات شیمیایی سمی مانند آمونیاک، نیتروژن و فسفات‌ها تولید می‌شود که نیاز به تصفیه دارند.
- صنعت تولید اسیدها و بازها
- تولید اسیدها (مانند اسید سولفوریک، اسید نیتریک، اسید کلریدریک) و بازها (مثل آمونیاک) در پتروشیمی موجب تولید پساب‌هایی با pH بالا یا پایین و مواد شیمیایی سمی می‌شود که باید تصفیه شوند.
- صنعت تولید شوینده‌ها و مواد شیمیایی خانگی
- در این صنعت، پساب‌های آلوده به مواد شوینده، سورفاکتانت‌ها و ترکیبات شیمیایی دیگر تولید می‌شود که می‌توانند برای محیط‌زیست خطرناک باشند.
- صنعت تولید رزین‌ها و چسب‌ها
- فرآیند تولید رزین‌ها و چسب‌ها می‌تواند باعث تولید پساب‌هایی حاوی ترکیبات آلی و مواد سمی مثل استایرن و سایر مونومرهای شیمیایی شود.
- صنعت تولید مواد شیمیایی خاص
- این شامل صنایع تولید مواد شیمیایی خاص مانند مواد آنتی‌اکسیدان، پلاستیک‌های مهندسی، رنگ‌ها و پوشش‌ها است که معمولاً پساب‌هایی حاوی ترکیبات شیمیایی پیچیده، فلزات سنگین و مواد آلی تولید می‌کنند.
- صنعت تولید گازهای صنعتی
- گازهایی مانند آمونیاک، دی‌اکسید کربن، هیدروژن، و دیگر گازهای صنعتی که در پتروشیمی تولید می‌شوند، نیز پساب‌هایی به‌صورت آلاینده‌هایی مانند هیدروکربن‌ها، سولفیدها و آمونیاک تولید می‌کنند.
- صنعت تصفیه گازهای طبیعی
- در فرآیند تصفیه و تبدیل گاز طبیعی به محصولات پتروشیمی، پساب‌های شیمیایی، نمک‌ها، مواد آلی و سولفیدها تولید می‌شود.
انواع آلاینده‌ها در پساب پتروشیمی
پساب‌های تولید شده در این صنایع معمولاً حاوی ترکیبات مختلفی از جمله:
- مواد آلی سمی: شامل هیدروکربن‌های آروماتیک، آلکان‌ها، و سایر ترکیبات شیمیایی که می‌توانند برای محیط‌زیست مضر باشند.
- فلزات سنگین: مانند سرب، کروم، کادمیوم و نیکل که ممکن است در فرآیندهای مختلف وارد پساب‌ها شوند.
- مواد شیمیایی صنعتی: مانند اسیدها، بازها، حلال‌ها، سولفیدها، و مواد شوینده.
- آلاینده‌های رنگی: مواد رنگی و رنگ‌های صنعتی که در فرآیندهای تولید رنگ، رزین و پوشش استفاده می‌شوند.
- ترکیبات نفتی: مانند نفت خام، بنزین و ترکیبات مشتق از نفت که ممکن است در برخی از فرآیندها باقی بمانند.
نیاز به تصفیه پساب‌های پتروشیمی
پساب‌های پتروشیمی به دلیل حضور مواد شیمیایی خطرناک و آلاینده‌های سمی باید به‌طور مؤثر تصفیه شوند. تصفیه این پساب‌ها برای جلوگیری از آلودگی آب‌های سطحی، زیرزمینی و به حداقل رساندن تأثیرات منفی آن‌ها بر محیط‌زیست و سلامت عمومی ضروری است. برای این منظور معمولاً از ترکیب روش‌های مختلف تصفیه فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی استفاده می‌شود.
در نهایت، دستگاه‌ها و سیستم‌های تصفیه پساب پتروشیمی، با هدف حذف آلاینده‌ها، بازیابی آب و بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی طراحی می‌شوند. این سیستم‌ها می‌توانند شامل فیلتراسیون‌های شنی و کربنی، سیستم‌های اسمز معکوس (RO)، راکتورهای لجن فعال و سیستم‌های انعقاد و لخته‌سازی باشند.
نتیجه‌گیری
صنایع مختلف پتروشیمی، با تولید پساب‌های آلوده به مواد شیمیایی مختلف، نیاز به سیستم‌های تصفیه پیشرفته دارند تا تأثیرات منفی زیست‌محیطی خود را کاهش دهند. این سیستم‌ها علاوه بر کاهش آلودگی، به بازیابی منابع و کاهش هزینه‌های تولید کمک می‌کنند.